NATO üyesi ülkelerin silahlı kuvvetleri, NATO’nun kurucu ağabeyi ABD’nin silahlı kuvvetlerini esas alarak yıllar içinde bir yapılanmaya gitmiş ve bu yapılanma içinde genelde ABD subay ve asubaylarının rütbelerini esas almışlardır.

ABD’de “Officer” ya da “Commissioned Officer” tabiri subayı tanımlar. Anlamı, “Savunma Bakanlığı tarafından ataması yapılan subay” olup askeri akademiden mezun olan ya da sözleşmeli subay olarak orduya yazılıp belli bir süre kontratla görev yapan personeli tanımlar.

“Non-Commissioned Officer”, “Non-Com” ya da “NCO” tabiri ise Karacı, Havacı, Deniz Piyade Asubaylarını tanımlar. Anlamı, “Savunma Bakanlığı tarafından ataması yapılmayan subay” olup, bu personel, kontrat yapıp “er” statüsünde ilgili kuvvetlere katılan personelin terfi ettikten sonra aldıkları statüdür. (Türk Deniz Kuvvetleri’nde “Deniz Piyade” sınıfı, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı bünyesinde bir sınıf iken, ABD’de ayrı bir kuvvet komutanlığıdır).

“Petty Officer” ya da “PO” tabiri ise deniz asubayları ile Sahil Güvenlik Asubaylarını tanımlar.  

Rütbe şekilleri: “Chevron” olarak ifade edilen Asubay rütbelerinin şekilleri ve renkleri; 

Deniz Asubayları’nın ve Sahil Güvenlik Asubayları’nın rütbeleri yukarı bakan V harfi şeklinde, kıdemsiz Asubaylarda kırmızı, kıdemli Asubaylarda ise sarı renktedir. Kıdemli Asubayların rütbeleri “Chief/Şef” olduktan sonra yukarıdan sarı renkte bir yay ile kapanır ve terfi ettikçe bir, iki ve üç sarı yıldız alır. Rütbeler sadece sol kol pazu üzerindedir. Her iki kolda rütbe işareti yoktur.

Deniz Piyade Asubayları’nın rütbeleri aşağıya bakan V harfi şeklinde olup, kıdemsiz ve kıdemli Asubaylarda rütbe rengi kırmızıdır. Kıdemli Asubayların rütbeleri aşağıdan kırmızı renkte bir yay ile kapanır. Rütbeler, her iki kolda da pazu üzerindedir.

Kara Asubayları’nın rütbeleri de tıpkı Deniz Piyade Asubayları gibidir ve aşağıya bakan V harfi şeklindedir. Kıdemli Asubayların rütbeleri aşağıdan sarı renkte bir yay ile kapanır. Rütbeler, her iki kolda da pazu üzerindedir.

Hava Asubayları’nın rütbeleri yukarı bakan yuvarlatılmış V şeklinde olup rütbe rengi mavi zemin üzerinde beyaz chevron’dur. Rütbenin ortasında ABD Hava Kuvvetleri’nin uçuş işareti olan bir “yıldız” vardır. Kıdemli Asubaylarda rütbeler yukarıdan yay ile kapanır. Rütbeler, her iki kolda pazu üzerindedir. 

NCO’ların her rütbesinin başında NCO tabiri bulunmamasına rağmen, Petty Officerlerin kıdemsiz olanlarında tıpkı bizim Türk Silahlı Kuvvetleri’ndeki her Asubay rütbesinin başında “Asb.” yazması gibi her rütbeden önce, kıdemlilerinde ise rütbeden sonra “PO” tabiri vardır. 

“Sergeant” (Çavuş) rütbesi, Karacı, Havacı ve Deniz Piyade Asubaylarına has bir rütbe olup, Deniz Asubayları ile Sahil Güvenlik Asubaylarında “Sergeant” rütbesi yoktur. Hemen hemen tüm NATO ülkelerinde ve NATO üyesi olmayan ülkelerde Deniz Asubaylarının rütbeleri üç aşağı, beş yukarı aynıdır. Petty Officer 3rd Class (Küçük Subay 3 ncü Sınıf), Petty Officer 2nd Class (Küçük Subay 2 nci Sınıf), Petty Officer 1st Class (Küçük Subay 1 nci Sınıf), Chief Petty Officer (Şef Küçük Subay), Senior Chief Petty Officer (Kıdemli Şef Küçük Subay) ve Master Chief Petty Officer (Usta Şef Küçük Subay) rütbeleri mevcuttur.

Asubaylar ve erler, NATO standardında “ENLISTED” başlığı altında kategorilendirilmektedir. Anlamı; gönüllü olarak askere giden olarak tercüme edilen bu kategoriye aslında bizim Türk Asubayları uymamaktadır. Zira TSK’nın Asubayları gönüllü olarak askere gitmemekte, tıpkı subaylar gibi bir okuldan mezun olarak göreve başlamaktadırlar. Doğrusu; sözleşmeli olarak orduya katılan ve “Contradet Corporal/Sergeant” (Sözleşmeli Onbaşı/Çavuş) olarak tanımlanan Uzman Erbaşların “enlisted” kategorisinde olması gerekmektedir.

Bu açıklamalar doğrultusunda baktığımızda, Türkiye’nin NATO’ya dahil olmasından sonra rütbelerde yapılan revizyon sonrası, tüm kuvvetlerin mensubu Asubayların rütbelerinin şekilleri için ABD Hava Kuvvetleri Asubaylarının rütbelerinin baz alındığını, rütbe isimlerinde ise her rütbenin başında “Asb.” terimi bulunması nedeniyle ABD Deniz Kuvvetleri Asubaylarının baz alındığını, rütbe isimleri konusunda ise ABD Kara Kuvvetleri, Deniz Piyade Kuvvetleri ve Hava Kuvvetleri Asubaylarının rütbe isimlerinin birbirleriyle harmanlanarak baz alındığını söyleyebiliriz.

Sağlıcakla kalınız.

Özgün Uysal
E. Dz. Asb. Kd. Bçvş.

NOT : NATO üyesi ülkelerin mensubu olan Asubayların rütbe şekil ve isimlerini bu linkden inceleyebilirsiniz : 

http://www.visualinformation.info/nato-army-enlisted-ranks/